Η Ελληνική Επανάσταση

Α. Τα γεγονότα που ξετυλίχτηκαν στην Ελληνική Χερσόνησο, στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και στο έδαφος της Μολδοβλαχίας, της σημερινής Ρουμανίας, ανάμεσα στα χρόνια 1821-1827 συνέθεσαν το μέγιστο γεγονός που συγκλόνισε τον κόσμο στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα.

Η Ελληνική Επανάσταση άμεσα επόμενη της Γαλλικής υπήρξε από ορισμένες απόψεις πιο προχωρημένη απ' αυτή. Οι οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές μεταμορφώσεις που επέφερε είχαν ένα δριμύτερο σφρίγος, βαθειά ριζοσπαστικό σε σχέση με την Αγγλική επανάσταση στα 1648, την Αμερικάνικη επανάσταση για την ανεξαρτησία στα 1776 κι απ' αυτή ακόμη, τη μεγάλη Γαλλική Επανάσταση στα 1789-1793.

Αυτή η τελευταία έδωσε μία αναμφισβήτητη ώθηση στις Ελληνικές επαναστατικές δυνάμεις της εποχής.

Αλλά η Ελληνική επανάσταση ξεπέρασε σε ορισμένους τομείς, όπως στον τομέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, γενικότερα στο δημόσιο δίκαιο, καθώς και στα δικαιώματα της γυναίκας, την Γαλλική Επανάσταση.

Το γεγονός δεν είναι "καταπληκτικό": Την ερμηνεία του δεν πρέπει να την αναζητήσουμε στο "φυσικό χαρακτήρα των Ελλήνων". Χωρίς να υποτιμούμε τις ψυχολογικές και πνευματικές ιδιομορφίες του Ελληνικού λαού που οφείλονται στο φυσικό περιβάλλον και στην ιστορική αφύπνιση, ασύγκριτα προγενέστερη και πλουσιότερη σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς και άλλους λαούς, ρίχνουμε τους προβολείς της έρευνας στα κοινωνικά και πολιτικά αίτια που προκάλεσαν την Ελληνική Επανάσταση και τον ισχυρό ριζοσπαστικό της χαρακτήρα.

Η ιστορία και η φύση από μόνες τους δεν αρκούν να εξηγήσουν την οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ανάπτυξη των λαών. Κι αυτές αποτελούν ορισμένες σταθερές, αλλά όχι τις κινητήριες δυνάμεις της Επανάστασης. Συμβάλλουν στην πραγμάτωση των ιδιομορφιών αλλ' όχι των μεγάλων ιστορικών νόμων.

Έτσι τη ριζοσπαστικότητα και τη δυναμική της Ελληνικής Επανάστασης θα μπορούσαμε κατά κύριο λόγο να την αποδώσουμε στη λειτουργία του ιστορικού κοινωνικού νόμου της ανισομερής και συνδυασμένης ανάπτυξης, οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής, πολιτικής και πνευματικής, του Ελληνικού λαού στο 18ο και στις αρχές του 19ου αιώνα..,

Η Ελλάδα όφειλε να πραγματοποιήσει ένα μεγάλο πήδημα προς τα εμπρός, μέσα στις συνθήκες ενός ασιατικού κράτους, καθυστερημένου, χαρακτηριζόμενου, εκτός από τ' άλλα, και με άνιση ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων από τη μία περιοχή στην άλλη, μέσα σε συνθήκες συνύπαρξης των αστικών στρωμάτων των πιο πλούσιων και προνομιούχων δίπλα στην Οθωμανική γραφειοκρατία, την παλιά βυζαντινή αριστοκρατία (ήδη αφομοιωμένη από την ανώτατη αστική τάξη, την αριστοκρατία του χρήματος, και συγχωνευμένη με την ανώτερη ιεραρχία της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας), μέσα σε συνθήκες ενός διεθνούς καθεστώτος αντιδραστικού κι αντεπαναστατικού επιβληθέντος από την Ιερή Συμμαχία, που είχε κηρυχθεί εχθρική σε κάθε δημοκρατική και Εθνική Επανάσταση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Η Ελληνική Επανάσταση έπρεπε ν' αγωνισθεί γιγάντια για να σαρώσει όλο αυτό το τερατώδες σύμπλεγμα των δύο δεσποτισμών, του ανατολικού και του ευρωπαϊκού, και ταυτόχρονα ν' αντιμετωπίσει την αντεπαναστατική πολιτική και την εχθρότητα των κυβερνήσεων από εκείνη της Τσαρικής Ρωσίας μέχρι της Γαλλίας των Βουρβώνων και της Βικτωριανής Αγγλίας και φυσικά της Αυστρίας του Μέτερνιχ καθώς και την εχθρότητα των θρησκευτικών εξουσιών των Πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας και τη βαθιά αντεπαναστατική σκοταδιστική πολιτική του Πάπα της Ρώμης.

Ο Ρήγας Φεραίος και η Ελληνική Δημοκρατία

Γι αυτό, η Επανάσταση, ήταν υποχρεωμένη από το ξεκίνημα της να έχει ένα χαρακτήρα παμβαλκανικό και διεθνιστικό.

Η ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική καταγωγή της βρίσκεται στην πολιτική εργασία, την παράνομη οργάνωση και το πρόγραμμα του Ρήγα Φεραίου. Η οργάνωση του είχε το τίτλο η «Εταιρεία των Φίλων». Το πρόγραμμα της συνίσταται στην προπαρασκευή της ίδρυσης της «Ελληνικής Δημοκρατίας».

Αυτό το διαπιστώνουμε με το Σύνταγμα που έχει προτείνει.

Πρόκειται για την Πολιτεία που έπρεπε να είναι ταυτόχρονα Δημοκρατική και Ελληνική από την άποψη των αξιών, παμβαλκανική και ανεξίθρησκη από την άποψη των εδαφικών ορίων, των εθνικοτήτων και των θρησκευτικών δογμάτων που θα συνέθεταν αυτή την Πολιτεία, περιλαμβανόμενου και του Τουρκικού λαού ο οποίος επίσης, υφίστατο την εκμετάλλευση της γραφειοκρατικής τάξης και όλων των προνομιούχων τάξεων της Οθωμανικής κοινωνίας και του κράτους. (Τίτλος πρώτος, εισαγωγική διακήρυξη, άρθρο 3 της διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Άρθρο 4, παράγραφοι, α', β' και γ' και άρθρο 7 του Συντάγματος του Ρήγα).

Πρόκειται για μία Πολιτεία της οποίας τα πολιτικά θεμέλια είναι η «λαϊκή κυριαρχία». Δεν επαναπαύεται αφελώς σε μία αντιπροσωπευτική Δημοκρατία αλλά προωθεί ένα πρώτο σκίτσο μιας άμεσης Δημοκρατίας.

Η «λαϊκή κυριαρχία» στο σύνταγμα του Ρήγα δεν συνιστά μία αφηρημένη έννοια όπως π.χ. η «εθνική κυριαρχία» αλλά προσδιορίστηκε συγκεκριμένα με τη χρησιμοποίηση της έννοιας «όλων των κατοίκων» της χώρας και όχι αποκλειστικά των «πολιτών».

Αυτός ο κυρίαρχος λαός μπορεί ν' αποφασίσει για όλα τα πράγματα χωρίς εμπόδια.

Η κυριαρχία του είναι απεριόριστη: (Άρθρο 25 της διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και άρθρο 7 του Συντάγματος).

Η «λαϊκή κυριαρχία» έτσι συγκεκριμενοποιημένη συνεπάγεται πολυπληθείς εφαρμογές που συνιστούν εξ' ίσου τα πρώτα θεμέλια της άμεσης Δημοκρατίας.

Η έννοια του «πολίτη» ταυτίστηκε με την συγκεκριμένη πραγματικότητα του κοινωνικού ανθρώπου, (ανδρών και γυναικών, ιθαγενών και «ξένων»), που έχοντας συμπληρώσει το 21 έτος της ηλικίας έχει αυτόματα αποκτήσει την ιδιότητα και τα δικαιώματα του πολίτη (άρθρο 4 του Συντάγματος). Αυτός ο πολίτης έχει ισότιμο δικαίωμα να συνδράμει στην εγκαθίδρυση. του νόμου και στο διορισμό λειτουργών, των βουλευτών και των εντολοδόχων του Έθνους. (Αρθ. 29 της Διακήρυξης, άρθρα 610 του Συντάγματος). Αυτός ο πολίτης μπορεί να είναι αποδεκτός στις δημόσιες απασχολήσεις και είναι κάθε στιγμή ανακλητός εάν δεν είναι ικανός ή δεν έχει τις ηθικές ιδιότητες, τις κοινωνικά αναγνωρισμένες και κοινά αποδεκτές (αρθ. 5 της Διακήρυξης, αρθ. 28 του Συντάγματος). Ιδρύει, έτσι, την πολιτική ισότητα και την διακηρύσσει σαν το πρώτο "φυσικό δικαίωμα" του ανθρώπου (άρθρα 2 και 3 της Διακήρυξης).

Αλλά ο Ρήγας δεν άγγιξε την οικονομική ανισότητα:

Όντας οπαδός του Ζ.Ζ. Ρουσώ και έχοντας προσχωρήσει στην ιδεολογία της Γαλλικής Επανάστασης δεν μπορεί ακόμα να φτάσει σε μία κοινωνιολογική ανάλυση του κοινωνικού προβλήματος.

Ο Ρήγας και η κοινωνική πολιτική

Γι αυτό αρκείται να διακηρύσσει ότι ο νόμος θα είναι ο ίδιος για τους πλούσιους και τους φτωχούς (αρθ. 3 της Διακήρυξης).

Αυτή η οικονομική ανισότητα στηρίζεται σε δύο θεμέλια:

1ο: Στην ιδιωτική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, το απαραβίαστο της και στο κληρονομικό δικαίωμα (άρθρα 2 και 19 παραγρ. 1 της Διακήρυξης). Όμως, κατ' απόκλιση από την απόλυτη εφαρμογή της αρχής της ιδιωτικής ιδιοκτησίας αναγνωρίζει στο κράτος το δικαίωμα επέμβασης στον ιδιωτικό τομέα για εξυπηρέτηση σκοπών δημόσιας ωφέλειας (αρθρ. 19, παρ. 2 της Διακήρυξης), και εδώ υπογραμμίζουμε την πολιτική μεγαλοφυία του Ρήγα.

Ήδη από το 2ο μισό του 18ου αιώνα προβλέπει και θεσμοθετεί τα θεμέλια του κοινωνικού κράτους.

Διαπιστώνει έκτοτε την αντίθεση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας προς τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου και εξοπλίζει την Δημοκρατική Πολιτεία ως πολιτικό και οργανωτικό φορέα του κοινωνικού συμφέροντος, με το δικαίωμα της επέμβασης στην ιδιωτική ιδιοκτησία υπέρ του κοινωνικού συμφέροντος.

Οι θεσμοθετήσεις αυτές άρχισαν να γίνονται γνωστές στα περισσότερα βιομηχανικά κράτη της Ευρώπης μόλις κατά τη 4η δεκαετία του 20ού αιώνα, ενώ το νέο ελληνικό κράτος εγκαθιδρύει το κοινωνικό κράτος με το Δημοκρατικό κίνημα του 1909 και με τις κυβερνήσεις Βενιζέλου Καφαντάρη των ετών 1910-1914.

Υπό το φως της μεγαλοφυούς προοπτικής αλλά και θεσμοθέτησης του κράτους της κοινωνικής πολιτικής από τον Ρήγα, οι σημερινές κραυγές του νεοφιλελευθερισμού φαντάζουν σαν βρυχιθμοί παλιμβαρβάρων.

2ο: Στη μισθωτή εργασία: Ο Ρήγας διακηρύσσει την κατάργηση της δουλείας και της δουλοπαροικίας, διεκδικεί την ελευθερία και την πολιτική ισότητα των εργαζομένων ως πολιτών, αλλ' απαιτεί την πειθαρχία τους στους εργοδότες κατά την διάρκεια της εργασίας (αρθ. 18 της Διακήρυξης),

Ιδιωτική ιδιοκτησία στο έδαφος και στα μέσα παραγωγής και μισθωτή εργασία.

Αυτά είναι τα δύο θεμέλια της Αστικής Δημοκρατίας διακηρυγμένης κι επιδιωκόμενης στην επαναστατική περίοδο της Εθνικής Δημοκρατικής Επανάστασης υπό την πολιτική διεύθυνση της νέας επαναστατικής αστικής τάξης στην Ελλάδα.

Όλα τ' άλλα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη διακηρύχτηκαν και θεμελιώθηκαν επίσημα στο Σύνταγμα του Ρήγα.

Τα ιδεολογικά θεμέλια αυτών των δικαιωμάτων είναι η θεωρία του "φυσικού δικαίου" που προσφέρει την θεωρητική βάση της ελευθερίας. Διότι "η ελευθερία δίνει στον άνθρωπο την δυνατότητα να πραγματοποιεί κάθε τι που δεν θίγει τα δικαιώματα των γειτόνων του". Έχει σα βάση τη φύση, διότι το να ζει κανείς σε κατάσταση ελευθερίας αποτελεί φυσική έμπνευση. Ο κανόνας της είναι η δικαιοσύνη, διότι αξιόλογη είναι η δίκαιη ελευθερία. Έχει σαν εγγύηση το νόμο ο οποίος προσδιορίζει τα ηθικά όρια της ελευθερίας.

"Μη κάνεις στον άλλο αυτό που δεν θα ήθελες να σου κάνουν οι άλλοι" (αρθ. 6 της Διακήρυξης).

Η επίδραση της Ελληνικής Φιλοσοφίας, της ιδεολογίας του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, και ιδιαίτερα του "φυσικού δικαίου" στο πολιτικό έργο του Ρήγα, είναι αναμφισβήτητη.

Η ιδεολογική και πολιτική συγγένεια με την Γαλλική Επανάσταση είναι έκδηλη.

Η άμεση δημοκρατία και ο επαναστατικός χαρακτήρας της

Μ' όλα ταύτα επισημαίνουμε μερικά σημεία που συνιστούν ξεπέρασμα της αντιπροσωπευτικής κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, της αστικής Ευρωπαϊκής μορφής και που είναι εξ' ίσου ένα πρώτο σχεδίασμα μιας δημοκρατίας θεμελιωμένης στην άμεση εξουσία όλων των πολιτών.

Πρώτο: Σε απόλυτη συμμόρφωση με τη Δημοκρατική αρχή και σα συνέπεια του σφρίγους της, το Σύνταγμα αφιερώνει το δικαίωμα στον πολίτη ν' αντιστέκεται όταν τον καταπιέζουν, (άρθρο 33 της Διακήρυξης) και το δικαίωμα και το καθήκον του λαού να επαναστατεί όταν η κυβέρνηση παραβιάζει τα δικαιώματα του (άρθρο 35 της Διακήρυξης, παρ. 1).

Οφείλουμ' εδώ να υπογραμμίσουμε ότι ο Ρήγας δεν επαναπαύεται σε μία απλή υιοθέτηση του άρθρου 35 της αντίστοιχης Γαλλικής Διακήρυξης του 1973, αλλά προσθέτει:

"Αλλά εάν βρεθούν σ' ένα περιβάλλον όπου οι τύραννοι είναι πολλοί, οι πιο γενναίοι από τους πατριώτες που αγαπούν την ελευθερία οφείλουν να καταλάβουν τα περάσματα των δρόμων και τα διάσελα μέχρις ότου αυξηθούν σε αριθμό. Τότε αρχίζουν τον αγώνα κατά των τυράννων" (άρθρο 35, παρ. 2 της Διακήρυξης).

Εδώ διαπιστώνουμε ειδικότερα τα εξής:

1ο, ότι με την διάταξη αυτή θεμελιώνεται δικαίωμα και καθήκον ένοπλης εξέγερσης, όλων των πολιτών εναντίον της μειοψηφίας εκείνης που θα ασκούσε δικτατορικά την εξουσία και γενικά σε κάθε περίπτωση που θα καταλύονταν οι δημοκρατικοί θεσμοί από οποιονδήποτε, και για οποιοδήποτε πρόσχημα.

Εδώ διαπιστώνουμε ότι βρίσκεται σε απόλυτη συνέχεια και συνέπεια προς το ψήφισμα της συνέλευσης του Δήμου της Αθηναϊκής Δημοκρατίας της χρονιάς του 524 πριν τη χρονολογία μας που ορίζει:

"Αν κάποιος καταλύει τη Δημοκρατία εις την Αθήνα, ή άρχει κάποιαν αρχήν, αφού κατελύθη το Δημοκρατικό πολίτευμα, να είναι εχθρός των Αθηναίων και να θανατώνεται χωρίς τιμωρίαν του φονέως, η δε περιουσία αυτού ν' ανήκει στο Δημόσιο και το ένα δέκατο στη θεά Αθηνά, εκείνος δε ο οποίος εφόνευσε εκείνον που διέπραξε ταύτα και ο συμβουλεύσας αυτόν να θεωρείται αναμάρτητος και αμόλυντος· να ορκισθούν δε όλοι οι Αθηναίοι θυσιάζοντες τέλεια σφάγια κατά φυλές και κατά δήμους, ότι θα φονεύσουν εκείνον που έπραξε ταύτα. Ο δε όρκος να είναι ο εξής:

- θα συντελέσω στην καταστροφή και με έργα και με λόγους και με την ψήφο μου, αν δύνομαι, εκείνου που θα καταλύσει την Δημοκρατία εις την Αθήνα. Και αν κάποιος καταλάβει κάποιο αξίωμα, ενώ έχει καταλυθεί η Δημοκρατία και αν κανείς επιχειρήσει να γίνει τύραννος ή βοηθήσει στην εγκατάσταση τυράννου, θα τον φονεύσω. Και αν κάποιος άλλος τον φονεύσει θα τον θεωρήσω αναμάρτητον προ των θεών και Δαιμόνων, διότι εφόνευσεν εχθρόν των Αθηναίων, και αφού πωλήσω ολόκληρον την περιουσία του φονευθέντος, θα δώσω τη μισή στον φονεύσαντα χωρίς να τον στερήσω τίποτε. Εάν δε κανείς, ενώ φονεύει κάποιον εκ τούτων (τύραννον) ή επιχειρεί να τον φονεύσει, φονευθεί θα εκδηλώσω προς αυτόν την ευγνωμοσύνην μου και προς τα τέκνα του, θα τους τιμήσω όπως τιμώ τον Αρμόδιον και τον Αριστογείτονα και τους απογόνους των. Τους όρκους δε που έχουν δοθεί εις τας Αθήνας, εις το στρατόπεδο ή οπουδήποτε αλλού εναντίον του λαού των Αθηναίων, τους καταργώ και ακυρώνω".

2ο. Δεν επιτρέπει περιθώρια για συμβιβασμούς ή συνεννοήσεις με τους δικτάτορες που καταλύουν τη Δημοκρατία, αλλ' αντίθετα η διάταξη στρέφεται και εναντίον εκείνων οι οποίοι προτείνουν συμβιβασμούς, συνεννοήσεις ή συνεργάζονται με τους τυράννους.

3ο. Παρόμοια διάταξη ή ψήφισμα δεν βρίσκεται σε κανένα νεότερο ή σύγχρονο σύνταγμα της Ευρώπης, της Αμερικής, ούτε των λεγομένων "σοσιαλιστικών" κρατών ούτε φυσικά της "λαϊκής δημοκρατίας της Κίνας". Φυσικά: κανένα απ' αυτά τα συντάγματα δεν θεμελιώνουν ούτε θεσμοποιούν την άμεση Δημοκρατία από την οποία εμπνέεται το σύνταγμα του Ρήγα και στην οποία στηρίζεται το ψήφισμα της χρονιάς 524 πριν την χρονολογία μας της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

4ο. Με τη διάταξη του άρθρου 35 παραγρ. 2 της διακήρυξης του Ρήγα αφαιρείται και το τελευταίο πρόσχημα νομικίστικου ή σοφιστικού χαρακτήρα που θα έθετε την αρχή της νομιμότητας σαν επιχείρημα για να εδραιώσει την κατάργηση της Δημοκρατικής αρχής.

Καταγράφουμε εδώ τις δύο αυτές αρχές:

α) Η αρχή της νομιμότητας (principe de la legalite) υποχρεώνει τον πολίτη να υπακούει στις αρχές και να υποτάσσεται στους νόμους και στις εξουσίες οποιοιδήποτε κι αν είν' αυτοί. Συνεπώς και στους νόμους της τυραννίας, της δικτατορίας, της ολιγαρχίας, ή της ξένης κατοχής.

Θεμελιώθηκε από το Ρωμαϊκό δίκαιο, δηλαδή το δίκαιο της ολιγαρχίας, της δικτατορίας, της ιδιοκτησίας και της απολυταρχίας. Οι νομοδιδάσκαλοι της Ρωμαϊκής ολιγαρχίας και τυραννίας διεκήρυσσαν: duralex sed lex. Που σημαίνει ότι οφείλεται υπακοή και συμμόρφωση στους νόμους έστω κι αν αυτοί είναι άδικοι, απάνθρωποι, ολιγαρχικοί και τυραννικοί.

Αυτό ήταν η ιδεολογική νομική θεμελίωση της ολιγαρχίας και της τυραννίας μέσα στην ίδια την Ρώμη, και του Ρωμαϊκού ιμπεριαλισμού κατάκτησης και σκλαβιάς σε βάρος πολλών άλλων λαών με σκοπό την ιδιοποίηση, από την Ρωμαϊκή δουλοκτητική ολιγαρχία, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και της εργατικής δύναμης των άλλων χωρών.

Αυτή η ιδεολογική νομική αντίληψη της Ρωμαϊκής ολιγαρχίας και του Ρωμαϊκού ιμπεριαλισμού βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση με τις θεμελιώσεις της Ελληνικής φιλοσοφίας και των Ελληνικών Δημοκρατιών της αρχαιότητας σύμφωνα με τις οποίες ο κοινωνικός άνθρωπος είναι η ύψιστη αξία της δημοκρατικής πολιτείας, στην οποία πηγή και ζωντανός φορέας της εξουσίας είναι ο πολίτης και όχι το κράτος και τούτο διότι ανακαλύπτεται και θεμελιώνεται ο πολιτικός χαρακτήρας κάθε οργανωμένης κοινωνίας και η πολιτική φύση του κοινωνικού ανθρώπου.

β) Αντίθετα προς την αρχή της νομιμότητας και επάνω απ' αυτή τοποθετείται η δημοκρατική αρχή η οποία θεμελιωμένη από τις αρχαίες Ελληνικές δημοκρατίες και αναπτυσσόμενη θεωρητικά από την Ελληνική φιλοσοφία πέρασε κατ' ευθείαν κατά ένα περιορισμένο τρόπο στις πολιτικές και νομικές θεμελιώσεις της Γαλλικής Επανάστασης και κατά ένα ολοκληρωμένο τρόπο στη διακήρυξη και στη συνταγματική χάρτα του Ρήγα. Κατά την δημοκρατική αρχή, μοναδική πηγή και αποκλειστικός φορέας της εξουσίας είναι το σύνολο των πολιτών, ο δήμος ή ο λαός.

Στηρίζεται στην πολιτικοποίηση, την υψηλή πολιτική και κοινωνική συνείδηση του κοινωνικού ανθρώπου σε απόλυτη αντίθεση με την άποψη του Max Weber και της σημερινής τεχνοκρατικής κοινωνιολογίας που ρίχνει τον πολίτη στο επίπεδο του εργαλείου της εργασίας και του βιολογικού κατοικίδιου, αφήνοντας του σα μοναδική διέξοδο την μυστικιστική, θρησκευτική, τεχνοκρατική ή ακόμα και βιολογικής μορφής αλλοτρίωση της κοινωνικής πολιτικής του συνείδησης και του πολιτικού του χαρακτήρα.

Οι πραγματοποιήσεις της Γαλλικής Επανάστασης, η ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική εργασία του Ρήγα και σε συνέχεια οι πραγματοποιήσεις της Ελληνικής Επανάστασης έθεσαν το ζήτημα της κοινωνικής πραγμάτωσης της δημοκρατικής αρχής, δηλαδή της δημοκρατικής οργάνωσης της πολιτείας και της αναγέννησης του κοινωνικού ανθρώπου σύμφωνα με την πολιτική του φύση.

Οι δημοκρατικές επαναστάσεις και ο Ρήγας το έθεσαν. Αλλά δεν το έλυσαν.

Διότι η άνοδος της αστικής τάξης στην εξουσία που υπήρξε το ιστορικό αποτέλεσμα των δημοκρατικών επαναστάσεων των Που, 18ου και των αρχών του 19ου αιώνων είχε σα συνέπεια την ματαίωση της πραγμάτωσης της δημοκρατικής αρχής και της κοινωνικοποίησης της εξουσίας που αυτή συνεπάγεται.

Εντελώς αντίθετα προς την πολιτική θέληση των αβράκωτων και των ραγιάδων, δηλαδή των πληβείων της εποχής, η αστική τάξη ιδιοποιήθηκε ταξικά την εξουσία και μέσα από τα διάφορα θερμιδώρ, τους βοναπαρτισμούς και τις δικτατορίες επέβαλε την δική της ταξική δικτατορία και την πολιτική κυριαρχία, εμπεδώνοντας την εκμεταλλευτική σχέση του κεφαλαίου επί της μισθωτής εργασίας και οικοδομώντας ένα κράτος βαθιά αντιδημοκρατικό, συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό στην υπηρεσία της συσσώρευσης του κεφαλαίου, θεμέλιο της νομικής ιδεολογίας αυτού του κράτους υπήρξεν η αρχή της νομιμότητας που υψώθηκε από την κυρίαρχη αστική ιδεολογία στο επίπεδο της θεοποίησης κι έλαβε την θέση της στο πάνθεο των νομικών ιδεών όπου εδέσποσεν ο νέος κυρίαρχος θεός, το υπέρτατον ον, δηλ. το κεφάλαιο και το χρήμα.

Όμως οι μεγαλοφυείς θεμελιώσεις του Ρήγα, αποτελούν και θα αποτελούν εσαεί πηγή έμπνευσης και δεξαμενή ιδεών για τους επερχόμενους αγώνες των λαών εναντίον της σημερινής στιγνής ολιγαρχίας: της κεφαλαιοκρατίας.

* Ανακοίνωση του συγγραφέα στο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ "ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ", Βελεστίνο Φερραί 14 Οκτωβρίου 1992.